فهرست مطالب
در گفتگوی اول کتاب باجگیری عاطفی درباره معنای باجگیری عاطفی صحبت کردیم و نظر ChatGPT را در مورد باجگیری و مسائل مربوط به آن پرسیدیم. همچنین بررسی کردیم که باجگیری عاطفی چند نوع است و افراد به چه شیوه‌هایی باجگیری عاطفی می‌کنند. نکته مهمی که در مورد باجگیری عاطفی متوجه شدیم این بود که باجگیری نیازمند دو طرف و یک همکاری متقابل است. باجگیری عاطفی زمانی به وجود می‌آید که ما به افراد باجگیر اجازه دهیم بدانند که نقاط حساس ما چیست. در این گفتگو قصد داریم تا به بررسی ویژگی‌های فرد باجگیر و موارد مربوط به باجگیر عاطفی صحبت کنیم.
انگیزه‌ی واقعی فرد باجگیر چیست؟
User
اگر کسی بخواهد اختلاف خود با شما را به روش صادقانه‌ای حل کند، کارهای زیر را انجام می‌دهد:
- با صراحت در مورد اختلافش با شما صحبت می‌کند.
- احساسات و نگرانی‌هایتان را درک می‌کند.
- دلیل مقاومت شما در مقابل خواسته‌اش را متوجه می‌شود.
- مسئولیت بخشی از این اختلاف را می‌پذیرد.
اگر کسی بخواهد حرف خود را به کرسی بنشاند، کارهای زیر را انجام می‌دهد:
- تلاش می‌کند شما را تحت سلطه قرار دهد.
- اعتراضات شما را نادیده می‌گیرد.
- اصرار می‌ورزد که شخصیت و انگیزه‌هایش برتر از شما است.
- مسئولیت بخشی از این اختلافات را نمی‌پذیرد.
با وجود اینکه طبیعی به نظر می‌رسد که افراد راه حل اول را انتخاب کنند، اما عده افرادی که با استفاده از راهکار دوم سعی دارند به خواسته‌های خود برسند نیز کم نیست. به نظر شما ریشه و علت اصلی اینکه افراد به باجگیری عاطفی رو می‌آورند چیست؟
ChatGPT
ریشه و علت اصلی باجگیری عاطفی به عوامل مختلفی مرتبط می‌شود و ممکن است باتوجه‌به شخصیت و تجربه‌های هر فرد متفاوت باشد. اما برخی از عوامل کلی که می‌تواند به باجگیری عاطفی منجر شود عبارت‌اند از:
کمبود اعتمادبه‌نفس: افرادی که کمبود اعتمادبه‌نفس دارند، ممکن است به اینکه دیگران به آن‌ها توجه کنند، نیاز بیشتری داشته باشند و زمانی که این نیاز از طریق جلب توجه و محبت معمولی جبران نشود افراد تلاش می‌کنند تا این توجه را از راه باجگیری عاطفی به دست آورند.
نیاز به کنترل: برخی افراد ممکن است احساس کنند که نیاز به کنترل بیشتری در روابط خود دارند و با استفاده از باجگیری عاطفی، سعی می‌کنند تا رفتارها و عملکرد دیگران را کنترل کنند.
ناتوانی در برقراری روابط سالم: افرادی که در برقراری روابط سالم و موفق مشکل دارند، ممکن است به راه‌های غیر سالم برای جذب توجه و علاقه دیگران روی‌آورند.
احساس نیاز به تأیید: برخی افراد به دلیل احساس نیاز به تأیید و ارزشیابی مثبت از سوی دیگران، از باجگیری عاطفی به‌عنوان راهی برای جلب‌توجه و تأیید استفاده می‌کنند.
تجربه‌های گذشته: تجربه‌های گذشته در روابط می‌تواند نقشی مهم در شکل‌گیری الگوهای رفتاری فرد باجگیر داشته باشد. افرادی که تجربه‌های منفی و ناراحت‌کننده در روابط عاطفی داشته‌اند، ممکن است به باجگیری عاطفی روی‌آورند تا خواسته‌ها و نیازهای خود را برآورده کنند و از تکرار تجربه‌های ناخوشایند جلوگیری کنند.
باجگیری عاطفی یک الگوی رفتاری منفی است که معمولاً از احساس ناامنی و نیاز به تأیید دیگران نشئت می‌گیرد. درک عوامل عمده‌ای که باعث به وجود آمدن باجگیری عاطفی می‌شود، می‌تواند به شناخت بهتر این نوع رفتار و پیداکردن راهکارهای بهتر برای برقراری روابط سالم کمک کند. بهبود اعتمادبه‌نفس، تقویت مهارت‌های ارتباطی و یادگیری راهکارهای سالم برای برقراری روابط ممکن است به کاهش این نوع رفتارها کمک کند.
از انعطاف‌پذیری تا انجماد
User
وقتی باجگیری عاطفی در رابطه‌ای رخنه می‌کند، در فضای اطرافمان تغییری را احساس می‌کنیم. رابطه به بن‌بست می‌رسد و تهدید و فشار به شکل بخشی از زندگی روزانه درمی‌آید. سردی رابطه را دربرمی‌گیرد و باعث می‌شود انعطاف‌پذیری خود را از دست بدهیم و نتوانیم در مراحل حساس، زندگی‌مان را هدایت کنیم.
اگر انعطاف‌پذیری وجود داشته باشد، بدون هیچ مشکلی در مورد جزئیات زندگی روزانه‌مان با یکدیگر صحبت می‌کنیم. ما در مقابل بسیاری از مسائل تسلیم می‌شویم، بی آن که احساسات منفی آزارمان دهد و خیلی زود غرور و توانمان را احیا می‌کنیم. درعین‌حال، از طرف مقابل انتظار داریم که گهگاه اجازه دهد به میل خودمان رفتار کنیم.
زمانی که میل به سازش از بین می‌رود، وضع موجود الگوی آینده می‌شود. انگار به ما اجازه تغییر یا دوری از اعمالی که نمی‌پسندیم داده نمی‌شود و ما منجمد می‌شویم.
برای مقابله با فرد باجگیر عاطفی می‌توانیم دو واکنش انعطاف‌پذیری و انجماد را بروز دهیم. به نظر شما کدام یک از این روش‌ها کارآمدتر است؟
ChatGPT
انعطاف‌پذیری (Flexibility) در معنای اصطلاحی به آمادگی و توانایی فرد برای تطابق با شرایط مختلف و تغییرات در روابط است. انجماد (Withdrawal) هم در معنای اصطلاحی به واکنشی اشاره دارد که فرد در آن به‌صورت غیرفعال، خود را از رابطه یا موقعیت فعلی دور می‌کند و عملکردش کاهش می‌یابد.
برای مقابله با فرد باجگیر عاطفی، انعطاف‌پذیری به نظرم کارآمدتر و مؤثرتر است. انعطاف‌پذیری به معنای اصطلاحی به داشتن توانایی تغییر در رفتارها و راهبردها در مواجهه با افراد و شرایط مختلف است و به فرد اجازه می‌دهد که بهترین واکنش ممکن را از خود نشان دهد. با انعطاف‌پذیری، فرد می‌تواند بهتر درک کند که چه راهبردها و رفتارهایی در مواجهه با باجگیری عاطفی مؤثرتر هستند و به‌تدریج توانایی‌های خود را بهبود بخشد.
برخلاف انجماد که شامل دوری از رابطه یا عدم مواجهه با مشکلات است و به‌مرور می‌تواند باعث بدتر شدن وضعیت شود، انعطاف‌پذیری فرد را به یادگیری و تطابق با وضعیت‌های جدید و متغیر ترغیب می‌کند. این امر می‌تواند به فرد کمک کند تا در مواجهه با باجگیری عاطفی، افکار خود را متمرکز کند و با استفاده از رفتارهای مناسب و مهارت‌های ارتباطی سالم، واکنش‌های بهتری نشان بدهد.
البته باید توجه داشته باشیم که انعطاف‌پذیری نیز باید با مراقبه‌گری همراه باشد. انعطاف‌پذیری در معنای اصطلاحی نباید به یک تسلیم بی قید و شرایط تبدیل شود و فرد باید مراقب باشد که مرزها و حدود شخصیتی‌اش را نیز در این روند حفظ کند. همچنین، درصورتی‌که روابط با فرد باجگیری عاطفی ناپایدار و غیرسالم شده باشند، احتمالاً مراجعه به مشاوره روانشناسی نیز می‌تواند به فرد کمک کند تا بهتر با این مسئله برخورد کند و راهکارهای مؤثرتری را برای مقابله با این نوع رفتارها پیدا کند.
چهار صورت باجگیری عاطفی
User
وقتی از نزدیک باجگیری عاطفی را مورد بررسی قرار می‌دهیم، آن چه یک نوع رفتار خاص به نظر می‌رسد، در واقع به چهار نوع رفتار مختلف تقسیم می‌شود، درست مثل زمانی که روی منشوری نور می‌اندازید و رنگ‌های مختلف آن متمایز می‌گردد.
تنبیه‌کنندگان: این افراد کسانی هستند که کاملاً به ما نشان می‌دهند چه می‌خواهند و اینکه در صورت عدم اطاعت چه عواقبی در انتظارمان خواهد بود. این‌ها به آشکارترین شکل ممکن باجگیری می‌کنند. تنبیه‌کنندگان، هر روشی که داشته باشند، می‌خواهند بدون توجه به نیازها و احساسات شما، قدرت را به‌تنهایی به دست بگیرند. آن‌ها شما را کاملاً نادیده می‌گیرند.
خود تنبیه‌کنندگان: این فرد باجگیر به ما می‌گوید که اگر آنچه را می‌خواهند انجام ندهیم، ناراحت می‌شود و حتی قدرت حرکت را از دست می‌دهد. حتی ممکن است تهدیدمان کنند که به زندگی خود خاتمه می‌دهند و یا به خودشان صدمه می‌رسانند، زیرا می‌دانند مؤثرترین تهدیدی که ما را هرچه بیشتر زیر یوغ استثمار قرار می‌دهد، بی‌توجهی‌شان به‌سلامتی و شادی و رضایت خود است.
دردکشیدگان: دردکشیدگان طوری رفتار می‌کنند که انگار احساس بدبختی‌شان، بیماری‌شان، نارضایتی‌شان و یا صرفاً بداقبالی‌شان فقط یک راه‌حل دارد: آنچه را می‌خواهند به آن‌ها بدهیم. حتی اگر به ما نگویند که چه می‌خواهند. آن‌ها تهدیدمان نمی‌کنند که به خودشان صدمه خواهند زد، اما در عوض با کلماتی غیرمطمئن به ما یادآوری می‌کنند که اگر خواسته‌هایشان را پاسخگو نباشیم، دچار درد و رنج می‌شوند و ما مسئول این درد و رنج هستیم.
وسوسه‌کنندگان: این گروه باهوش‌ترین باج‌گیران هستند. آن‌ها به ما قول محبت و پول و ترفیع می‌دهند و بعد روشن می‌سازند اگر مطابق میلشان رفتار نکنیم، از پاداش خبری نخواهد بود. پاداش آن‌ها چاق‌وچله به نظر می‌رسد، اما هر بار که به آن نزدیک می‌شویم، ناپدید می‌گردد. میل ما برای به‌دست‌آوردن این پاداش گهگاه آن‌قدر قوی است که بارها با این جایزه‌ی فراموش شده و هرگز تحقق‌نیافته روبه‌رو می‌شویم، تا آن که دریابیم از نظر عاطفی استثمار شده‌ایم.
همانطور که اشاره شد باج‌گیران عاطفی شامل چهار دسته تنبیه‌کنندگان، خود تنبیه‌کنندگان، درد کشیدگان و وسوسه‌کنندگان هستند. به نظر شما از بین این دسته‌ها کدام دسته از باج‌گیران عاطفی بیشترین آسیب را به اطرافیان خود وارد می‌کنند؟
ChatGPT
از بین چهار دسته باج‌گیران عاطفی که شما نام بردید (تنبیه‌کنندگان، خود تنبیه‌کنندگان، دردکشیدگان و وسوسه‌کنندگان)، به نظرم دسته تنبیه‌کنندگان می‌تواند بیشترین آسیب را به اطرافیان خود وارد کنند.
تنبیه‌کنندگان به طور عمدی سعی می‌کنند از طریق تعدادی از رفتارها و اعمال منفی، افراد را مجبور به انجام خواسته‌ها و برطرف کردن نیازهایشان کنند. آن‌ها ممکن است با اعمال تحقیر، انتقادهایی نسبت به شخصیت اطرافیان، تهدید به انفصال یا قطع رابطه، یا ایجاد حالت‌های ناراحت‌کننده از جمله غم و اندوه، تلاش کنند تا از اطرافیان خود تمایل به اجرای خواسته‌ها و ارضای نیازهایشان را بگیرند.
این نوع رفتار، می‌تواند به‌طرف مقابل احساساتی از جمله ترس، اضطراب، افسردگی، عدم اعتمادبه‌نفس و احساسات کم‌ارزشی ایجاد کند. همچنین، باعث کاهش اعتماد و محبت در روابط میان افراد می‌شود و ممکن است باعث تضعیف روابط میانی شود. تمایل به انجام خواسته‌های تنبیه‌کنندگان به‌مرور زمان ممکن است به کم‌ارزشی منجر شود و آسیب‌های روانی و روابطی عمیق‌تر را برای اطرافیان به دنبال داشته باشد.
به‌هرحال باید توجه داشت که هر فردی ممکن است با ترکیبی از این دسته‌ها باجگیری عاطفی را انجام دهد و در هر موقعیتی تأثیر این رفتارها به میزانی که به اطرافیان وارد می‌شود، متفاوت باشد. همچنین، نوع اثرات و آسیب‌ها به عوامل مختلفی چون تجربه‌های گذشته، میزان قوت روابط و توانمندی‌های افراد برای مقابله با این نوع رفتارها بستگی دارد.
مه کورکننده‌ی باجگیری
User
باجگیری عاطفی در مهی که درست زیر سطح درک ما قرار دارد پخش می‌شود، مانند بستری از ابر که زیر هواپیما قرار می‌گیرد. به‌محض آن که در قلمرو باجگیری قرار می‌گیریم، مه غلیظی از احساسات در اطرافمان موج می‌زند و قدرت فکرکردن درست را از دست می‌دهیم و نمی‌فهمیم که باجگیر چه می‌کند و یا خودمان در مقابل او چه واکنشی نشان می‌دهیم. قوه‌ی قضاوتمان مبهم و مه‌آلود می‌گردد.
با وجود آنچه که گفته شد، به نظر شما کدام دسته از باج‌گیران عاطفی بیشترین آسیب را به اطرافیان خود وارد می‌کنند؟
ChatGPT
باج‌گیران عاطفی معمولاً بیشترین آسیب را به اطرافیان خود وارد می‌کنند، به‌ویژه به افرادی که به‌عنوان نزدیک‌ترین افراد در خانواده و محیط‌های اجتماعی نزدیک به آن‌ها هستند. این باج‌گیری‌ها می‌تواند به‌صورت مستقیم و یا غیرمستقیم اتفاق بیفتد و در نتیجه، به طور غیرمستقیم، روابط و زندگی اجتماعی افراد را تحت‌تأثیر قرار دهد. برخی از دسته‌های باج‌گیران عاطفی که می‌توانند بیشترین آسیب را به دیگران وارد کنند عبارت‌اند از:
رابطه‌های عاطفی و ازدواج: در روابط عاطفی، افرادی که به‌عنوان باجگیر عاطفی عمل می‌کنند ممکن است با تلاش‌های خود، زندگی روابط را نامتعادل کنند و باعث بروز مشکلات جدی و ناهنجاری‌های روانی در زندگی زناشویی شوند.
دوستی‌ها و روابط اجتماعی: در دوستی‌ها و روابط اجتماعی، باجگیری عاطفی می‌تواند باعث ازبین‌رفتن اعتماد و انسجام روابط شود و در نتیجه، دوستی‌ها را به خطر بیندازد.
روابط خانوادگی: در روابط خانوادگی، افرادی که به‌عنوان باجگیر عاطفی عمل می‌کنند می‌توانند باعث کاهش اعتماد و ارتباط‌های سالم بین اعضای خانواده شوند و روابط خانوادگی را به مشکلاتی دچار کنند.
روابط کاری: در محیط کار نیز باجگیری عاطفی می‌تواند باعث کاهش بهره‌وری و همکاری در تیم کاری شود و در نهایت به عدم رشد و پیشرفت شغلی فرد و گروه کاری منجر شود.
ازاین‌رو، باجگیری عاطفی نه‌تنها می‌تواند زندگی شخصی باج‌گیرنده را تحت‌تأثیر قرار دهد؛ بلکه به‌شدت نیز می‌تواند روی روابط با اطرافیان و روابط اجتماعی او تأثیر منفی داشته باشد و باعث بروز مشکلات و اختلالات در روابط اجتماعی شود. به همین دلیل، مقابله با این نوع رفتارها و پیداکردن راهکارهای سالم و مناسب برای برخورد با باجگیری عاطفی از اهمیت بالایی برخوردار است.
کلید باجگیری مؤثر چیست؟
User
ترس، تعهد و گناه سه احساسی است که باجگیر در ما تقویت می‌کند. این احساسات سه‌گانه برای ما بیگانه نیستند. همه‌ی ما با ترس‌هایی، چه کوچک و چه بزرگ، زندگی می‌کنیم. همه‌ی ما تعهداتی داریم و اگر دارای وجدان آگاهی باشیم، در‌می‌یابیم که زندگی‌مان با زندگی اطرافیانمان درهم‌آمیخته است و در قبال خانواده و جامعه‌مان مسئولیت‌هایی داریم. همه‌ی ما با مقدار معینی از احساس گناه زندگی می‌کنیم. اما باج‌گیرها صدای وجدانمان را بلند می‌کنند. آن‌قدر بلند که احساس ناراحتی می‌کنیم و حاضریم به هر کاری دست بزنیم تا این احساسات را به میزانی قابل‌تحمل برسانیم. کلید باجگیری عاطفی مؤثر این است که وقتی باجگیر ما را تحت‌فشار قرار می‌دهد، ما فرصت زیادی برای فکرکردن پیدا نمی‌کنیم و فقط عکس‌العمل نشان می‌دهیم.
باوجودآنکه افراد می‌دانند فرد باجگیر عاطفی از طریق القای حس ترس، تعهد و گناه اهداف خود را پیش می‌برد، به نظر شما چه چیزی باعث می‌شود تا قربانی به این روند ادامه بدهد؟
ChatGPT
در واقع، تعدادی از عوامل ممکن است باعث شود که قربانی‌ها به رفتارهای مورد علاقه فرد باجگیر ادامه دهند. این عوامل عبارت‌اند از:
اعتماد به محبت: برخی از قربانی‌ها به دلیل اعتقاد به اینکه باجگیر عاطفی آن‌ها را واقعاً دوست دارد یا به دلیل احساس وابستگی و عشق به او، به رفتارهای او ادامه می‌دهند.
تلاش برای تصحیح رفتار باج‌گیرنده: بعضی افراد احساس می‌کنند که با ادامه‌دادن به خواسته‌ها و نیازهای باج‌گیرنده، می‌توانند او را تغییر دهند یا او را از بی‌ثباتی‌ها و رفتارهای ناپسند منصرف کنند.
تأثر به دلیل موقعیت: در برخی موارد، شرایط و موقعیت‌های خاص ممکن است باعث شود که قربانی‌ها به رفتارهای فرد باجگیرعاطفی واکنش نشان دهند. مثلاً، اگر باجگیر عاطفی رابطه‌ای عاطفی یا خانوادگی با قربانی داشته باشد، قربانی ممکن است به علت علاقه به رابطه، بیشتر به رفتارهای باج‌گیرنده توجه کند.
ترس از دست دادن رابطه: قربانی‌ها ممکن است به دلیل ترس ازدست‌دادن رابطه، تلاش کنند تا باجگیر عاطفی را راضی کنند و از او دور نشوند. این ترس می‌تواند به علت نیاز به علاقه و ارتباط اجتماعی قوی باشد.
محدودیت‌های روانی: قربانی‌ها ممکن است به دلیل مشکلات روانی، تعهدات و وفاداری بیش از حدی به باج‌گیرنده نشان دهند و از رفتارهای او تأثیرپذیر باشند.
این‌ها تعدادی از عواملی هستند که می‌توانند در باجگیری عاطفی مؤثر باشند و در کنار رفتارهای باجگیری عاطفی فرد باجگیر، باعث بیشترشدن این نوع رفتار و ادامه آن توسط قربانی‌ها شوند. بااین‌حال، شناخت و درک این عوامل می‌تواند به کمک قربانی‌ها برای خودآگاهی بیشتر در مورد وضعیت خود و روابطشان با باجگیر عاطفی و در نتیجه، بهبود رفتارها و تصمیم‌گیری‌های بهتر کمک کند.
