فهرست مطالب
در گفتگو سوم کتاب نقش شانس اثر نسیم نیکلاس طالب با ChatGPT درباره راه‌های میانبر و شکل‌گیری تعصب صحبت کردیم. و همچنین ChatGPT وابستگی به مسیر را با ذکر مثال توضیح داد و با اشاره به مثال الاغِ بوریدان متوجه نقش عواطف و احساسات در تصمیمات منطقی و غیرمنطقی شدیم. و اینک ادامه گفتگو.
User
پیشبینی به چه عواملی بستگی دارد؟
ما انسان‌ها معمولا از تاریخ پند نمی‌گیریم و در ذاتمان نیست. این جمله آشنا را اکثر ما استفاده کرده‌ایم: “می‌دانستم چنین اتفاقی می‌افتد.” خیلی از ما بعد مشخص شدن نتیجه کار این حرف‌ها را می زنیم. (معما چو حل گشت آسان شود)
مثلا بعد از مشخص شدن نتیجه بازار بورس اعلام می‌کنیم من می‌دانستم و ادعا می‌کنیم که می‌توانستیم پیشبینی کنیم.
چنین اندیشه‌ای هایند سایت بایاس (Hindsight Bias) یا پس‌نگری نام دارد.
پس‌نگری نوعی تعصب است که ذهن بعد از نتیجه کار چنان ادعایی می‌کند که “من می دانستم” و انگار از قبل خبر داشته قرار است چه اتفاقی بیفتد. یعنی در حقیقت با دانش اکنون مسائل گذشته را پیشبینی می‌کنیم. به عبارتی خسته نباشید مجددا معما چو حل گشت آسان شود.
آیا پیشبینی کردن تصادفی و شانسی است؟ آیا واقعا می‌شود پیشبینی کرد؟ اگر بله بر اساس چه داده‌هایی و در چه زمان‌هایی می‌شود پیشبینی کرد؟ لطفا با ذکر مثال توضیح دهید.
ChatGPT
بله، پیشبینی در برخی موارد می تواند شانسی باشد. مثلاً در بسیاری از بازی‌های قماری، پیشبینی کردن نتیجه به طور کامل بر اساس منطق و داده‌های قبلی امکان پذیر نیست و به شدت به عوامل شانسی بستگی دارد. به عنوان مثال، در بازی پوکر، بازیکنان با ارزش کمتر از بازیکنان خبره می‌توانند با استفاده از شانس، برنده شوند. در اینجا، شانس می‌تواند تصمیمات پیروزی را تحت تاثیر قرار دهد و از پیشبینی دقیق بر اساس داده‌های منطقی جلوگیری کند.
به علاوه، در بعضی موارد، مثل پیشبینی های هواشناسی، می‌توان با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده در گذشته، پیشبینی دقیقی از شرایط آب و هوا در آینده ارائه داد. با این حال، به دلیل عوامل شانسی مانند تغییرات غیرمنتظره در جو، پیش‌بینی‌ها همیشه دقیق نیستند و ممکن است به طور ناگهانی تغییر کنند.
بنابراین، می توان گفت که پیش بینی در بعضی موارد می‌تواند شانسی باشد و به عواملی مانند شانس، تصادف و تغییرات غیرمنتظره وابسته است. با این حال، در بسیاری از موارد، می‌توان با تحلیل داده‌ها و استفاده از دانش و منطق، پیشبینی دقیقی از آینده ارائه داد.
User
آیا باید رویدادهای دور از انتظار را نادیده بگیریم؟
تصور کنید سرمایه‌گذاری ورشکست شده است و دلیل این ورشکستگی را اتفاقی می‌داند و نمی‌توانسته است آن را پیشبینی کند و یا دلیل دیگر ورشکستگی را عدم کارآمد بودن روش‌های مدیریتی مجموعه در هنگام بروز بحران و خطر می‌انگارند.
واقعیت این است همواره احتمال اتفاقاتی که پیش از این رخ نداده است وجود دارد حتی اگر دور از انتظار باشد.
آیا این رخداد دور از انتظار، رخدادهای مورد انتظار را تحت شعاع قرار می‌دهد و از اهمیت آن‌ها می‌کاهد؟ و این رویداد دور از انتظار یک رویداد نادر است؟ و آیا باید این رویدادهای دور از انتظار را نادیده بگیریم و آن را غیرقابل پیش بینی بدانیم؟ اگر اتفاق بیفتد و همه ما را غافلگیر کند چی؟ لطفا توضیح دهید
ChatGPT
همانطور که اشاره کردید، هیچ رویدادی نمی‌تواند به طور کامل پیش بینی شود و همیشه احتمال رخ دادن رویداد‌هایی دور از انتظار وجود دارد. این رویدادها می‌توانند نتیجه اتفاقات تصادفی، عوامل غیرقابل پیشبینی مانند شرایط جوی، تحولات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، یا عدم شناخت کامل از وضعیت فعلی باشند.
بله، رخداد دور از انتظار می‌تواند موجب ایجاد نگرانی و نابسامانی در نظرات پیشین ما شود، و باعث کاهش اعتماد به نتایج پیش‌بینی‌های قبلی شود. با این حال، این نباید به معنای این باشد که رویدادهای مورد انتظار و مهم کمتر از چیزی باشند که ما فکر می‌کنیم. به همین دلیل، برای مدیریت ریسک و برنامه‌ریزی بهتر، باید به همه رویدادها، چه دور از انتظار و چه مورد انتظار، توجه کنیم و برای هر کدام برنامه‌های اضطراری داشته باشیم.
بله، رویداد دور از انتظار می‌تواند نادر باشد، اما این به معنای آن نیست که باید آن را به عنوان یک رویداد خیلی نادر در نظر بگیریم و به آن بی‌توجه شویم. برای مثال، در زمینه مدیریت ریسک، به عنوان مثال در شرکت‌های بزرگ، مسئولان معمولا از مدل‌های آماری و شبیه‌سازی استفاده می‌کنند تا ریسک‌های مختلفی که می‌توانند در آینده به وجود آیند، را بررسی کنند و برنامه‌های اضطراری برای مدیریت آن‌ها را پیش بینی کنند.
User
شاید این مثل قدیمی که می‌گوید اتفاق یک بار می‌افتد منظورش همین اتفاق باشد. حال اگر گاهی این احتمالات نادر را درنظر بگیریم و فریب آن را بخوریم چی؟ یا به عبارتی طمع کنیم. با ذکر مثال توضیح دهید.
ChatGPT
در واقع طمع کردن و پیشبینی کردن رویدادهای نادر به شکلی کاملاً مشابه با قمار است. به عنوان مثال، فرض کنید که یک فرد برای کسب سود بیشتر در بازار سهام، به صورت ناشیانه وارد یک سهم خاص شده که قیمت آن در گذشته بسیار پایین بوده ولی برای مدت زمان طولانی قیمت آن ثابت بوده است. این فرد فکر می‌کند که با خرید این سهم، قیمت آن در آینده به قیمت گذشته خود برمی‌گردد و او سود خوبی خواهد کرد. اما واقعیت این است که این فرد در حال بازی با احتمالات است و همیشه وجود دارد که اتفاقاتی نادر و غیرمنتظره رخ دهد. این امر به طور خاص برای سرمایه‌گذاری و بورس که در آن احتمال بروز رویدادهای نادر بالا است، بسیار مهم است.
برای مثال، فرض کنید شما در حال سرمایه‌گذاری در بورس هستید و یک سهمی را با قیمت پایین خریداری کرده‌اید، اما ناگهان خبری منتشر می‌شود که شرکت صاحب آن سهم در یک فضای حقوقی پیچیده گرفتار شده است و این اتفاق موجب افت شدید قیمت سهم شده است. این یک رویداد غیرمنتظره و نادر است که شما نمی‌توانستید آن را پیشبینی کنید. این اتفاق می‌تواند موجب زیان بسیاری برای شما شود.
User
تفاوت شانس و تصادف در هنر و علم
فصل بعدی کتاب درباره تفاوت شانس و تصادف در هنر و علم است.در حوزه علم که منطق حکم فرماست، پذیرش شانس راحت نیست اما در حوزه هنر تصادفی بودن یک اتفاق مانع لذت ذهن از نتیجه یک رویداد نمی‌شود.
مثالی که در اینجا به ذهن من رسید، عکس برگزیده سال است که با یک دوربین معمولی موبایل گرفته شده است، آیا از لذت این اتفاق کم می شود؟ نمی دانم مثال جالبی زدم یا نه، لطفا شما یک مثال بزنید.
ChatGPT
بله، مثال شما بسیار جالب است. یکی از مثال‌هایی که می‌توان در این رابطه ذکر کرد، نقاشی‌های اکسپرسیونیستی هستند که در آن‌ها هنرمند با استفاده از حرکات اتفاقی و رنگ های تصادفی، آثار هنری زیبا و بی‌نظیری را خلق می کند. در این نوع نقاشی‌ها، عناصر تصادفی از جمله نوع رنگ‌ها، میزان فشار و حرکت قلم و دیگر عوامل، به عنوان یکی از عوامل اصلی خلق نقاشی به کار می‌روند. هنرمند در این نوع نقاشی‌ها، به جای این که قصد داشته باشد یک نقاشی خاص و قطعی را ایجاد کند، با استفاده از تصادف و اتفاقات، یک نقاشی منحصر به فرد را خلق می کند. به همین دلیل، نتیجه نهایی این نوع نقاشی‌ها نمی‌تواند قطعی باشد و ممکن است در هر دفعه که نگاه کنیم، یک تفاوت جزئی در نقاشی وجود داشته باشد. اما همین تفاوت‌ها، چهره هنری این نوع نقاشی‌ها را شکل می‌دهند و باعث می‌شوند که آن‌ها از دیدگاه هنری، بسیار جذاب و دوست داشتنی باشند. به همین دلیل، در هنر، تصادف و شانس، می‌توانند به عنوان یک عامل اصلی در خلق اثر هنری باشد.
User
لطفا برای شانس در علم، علمی که طبیعتا در آن منطق وجود دارد هم یک مثال بزنید.
ChatGPT
یک مثال از شانس در علم می‌تواند مواردی باشد که به دلیل ناشناخته بودن یا پیچیدگی بالای یک سیستم، نمی‌توان به صورت دقیق پیشبینی کرد که چه اتفاقی خواهد افتاد. به عنوان مثال، در علم مواد، به دنبال تولید مواد جدید با خواص و ویژگی‌های خاص هستیم. برای ساختن این مواد، اغلب از ترکیبات شیمیایی و فرایندهای پیچیده استفاده می‌شود. گاهی اوقات، با اعمال تغییرات کوچکی در فرایند تولید، می‌توان مواد با خواص بسیار متفاوت ایجاد کرد که قبلاً پیشبینی نشده بوده‌اند. به همین دلیل، می‌توانیم بگوییم که شانس در علم در این موارد وجود دارد که نتایج پیشبینی نشده‌ای را به دنبال دارد.
User
شانس و اتفاقات ناگوار و راهکارها
اما اگر تصادف و شانس با ما سر ناسازگاری داشته باشد چی؟ مانند اینکه سرطان بگیریم. با توجه به اینکه این موضوع تا حدی قابل پیش‌گیری هست اما به هر صورت اتفاق و شانس است.
فلسفه رواقیون در این مورد می گوید: ما باید شأن خود را حفظ کنیم، برای خود دلسوزی نکنیم، دیگران را به خاطر مشکل پیش آمده سرزنش نکرده و هیچ‌گاه لب به شکایت نگشاییم. شجاع باشیم و خود را کنترل کنیم.
در این موقعیت‌ها قرار گرفتن خیلی سخت است آیا شما راهکار دیگری به غیر از این موارد دارید؟ لطفا راهکارهای خود را بفرمایید
ChatGPT
در مواردی که با شانس و اتفاقات ناگوار مواجه می‌شویم، می‌توانیم از راهکارهای زیر استفاده کنیم:
ایجاد شبکه اجتماعی قوی: داشتن شبکه اجتماعی از خانواده، دوستان و همکاران که ما را در مواجهه با مشکلات حمایت می‌کنند و به ما کمک می‌کنند، می‌تواند احساس پشتیبانی و امید بخش برای ما باشد.
داشتن طرح موثر برای مقابله با مشکلات: در مواجهه با مشکلات، بهتر است یک طرح موثر برای مقابله با آن‌ها داشته باشیم. این طرح می‌تواند شامل مشاوره با پزشکان، تغییر در سبک زندگی و مراقبت از سلامتی و غیره باشد.
ارتباط با متخصصان: در مواردی که با مشکلات سخت مواجه می‌شویم، بهتر است با متخصصانی که در زمینه مورد نظر ما تخصص دارند، ارتباط برقرار کنیم تا بتوانیم از نصیحت و راهنمایی‌های آن‌ها استفاده کنیم.
User
آسیب ناراحتی‌ها بیشتر از سود خوشحالی‌ها است
معمولاً ناراحتی ضررها، اثرگذارتر از شادمانی سودها هستند و این اتفاقی است که در مورد انبوهی از خبرهای بی‌فایده می افتد. خبرهایی زیادی که برای آن هزینه‌های زیادی می‌کنیم. به دنبال چه هستیم؟ آیا هزینه بررسی تمام این اخبار بیهوده بسیار بیشتر از هزینه از دست دادن چند خبر باارزش نیست؟ (مانند خرید هر روز روزنامه‌های خبری که اکثرا حاوی خبرهای ناخوشایند هستند)
چرا در دام این موضوعات می افتیم؟ این‌ها هم شانس و اتفاق هستند، نیستند؟ به دنبال چه چیزی هستیم؟ لطفا با مثال این موارد را توضیح دهید
ChatGPT
در جامعه‌ای که با فضای رسانه‌ای پرشور روبرو است، خبرها و اطلاعات مهم و ضروری همراه با اخبار جزئی و بی‌اهمیت پراکنده می‌شوند. اما مردم همچنان به دنبال این اخبار و اطلاعات کم‌اهمیت هستند. همچنین، خبرنگاران و رسانه‌ها هم در تعامل با خوانندگان و مخاطبان خود قرار دارند و در بیشتر موارد نیاز دارند تا با انتشار خبرهای جذاب و جالب، مخاطبان را جذب کنند و برای خود درآمدزایی کنند. که متاسفانه اکثر این خبرها هم با ارزش و خوشایند نیستند.
بنابراین، مردم می‌توانند به دنبال خبرهایی بی‌ارزش و غیرضروری باشند چون همیشه به دنبال دستیابی به اطلاعات جدید هستند و این نیاز انسانی است. در حالی که اگر این اخبار غیرضروری و بی‌اهمیت را نادیده بگیریم، هزینه آن‌ها به شکلی که شما اشاره کردید، کمتر از هزینه از دست دادن چند خبر با ارزش است.
User
بسیاری از رویدادها تصادفی هستند، شانس‌ها را به فرصت تبدیل کنیم
اکثر ما تصور می‌کنیم که بیشتر مواقع پای قطعیت در میان بوده و نمی‌توانیم بپذیریم که بسیاری از رویدادها تصادفی است.
اگر در زندگی دو شانس بزرگ را در نظر بگیریم، اولی شانسی دور از انتظار ما مانند بیماری سرطان و دومی شانسی که در بازار بورس یا هر نوع سرمایه‌گذاری دیگر به صورت اتفاقی سود زیادی کرده‌ایم. دلایل و استدلال‌های زیادی برای این موارد داریم اما بهتر است بپذیریم که همه این موارد اتفاقی و شانس بوده است. باید حواس جمع باشیم و شانس‌های زندگی خود را فرصت بدانیم و نهایت استفاده را آن‌ها ببریم.
لطفا در پایان چند مثال بزنید که می‌شود شانس‌های زندگی را تبدیل به فرصت کرد و از آن‌ها نهایت استفاده را برد؟
ChatGPT
البته که مواقعی در زندگی به دلیل شانس‌های خوب و بد با خود روبرو می‌شویم، اما باید به این نکته توجه داشت که به هر حال ما می‌توانیم در برخورد با این شانس‌ها تصمیماتی را اتخاذ کنیم که به ما کمک کند از آن‌ها به نحو بهتری بهره ببریم. برخی مثال‌هایی که می‌توانند نشان دهنده چگونگی تبدیل شانس‌های زندگی به فرصت باشند:
در هنگام از دست دادن شغل: بسیاری از ما در طول زندگی خود تجربه از دست دادن شغل را داریم. اما اگر بتوانیم به جای ناراحتی و نگرانی، این فرصت را برای پیدا کردن شغل بهتری در نظر بگیریم و به دنبال یادگیری مهارت‌های جدید برای بهتر شدن در حرفه خود باشیم، احتمالاً موفقیت بیشتری را تجربه خواهیم کرد.
در هنگام برخورد با مشکلات شخصی: بسیاری از ما در زندگی با مشکلات شخصی مواجه می‌شویم. در این مواقع، بهتر است به جای ناراحتی و پشیمانی، این فرصت را برای یادگیری از تجربه‌های گذشته و بهبودی موقعیت خود به کار بگیریم.
در هنگام برخورد با فرصت‌های ناگهانی: برخی از فرصت‌ها در زندگی به صورت ناگهانی و بی‌هیچ انتظاری بوجود می‌آیند. به جای ترسیدن و از دست دادن این فرصت‌ها، بهتر است با جسارت و شجاعت از این فرصت‌ها بهره ببریم و به سمت رسیدن به اهداف بزرگتر پیش برویم.
User
سپاسگزارم. کتاب نقش شانس هم به پایان رسید و چقدر در کنار شما بودن لذت‌بخش بود و بسیار از شما آموختم.
ChatGPT
خواهش می‌کنم، همیشه برای رسیدن به هدف‌های خود تلاش کنید و از تجربیات خود و دیگران بهره‌مند شوید. من همیشه در خدمت شما هستم اگر سوالی داشتید یا نیاز به راهنمایی داشتید.
