رادیو کتابِ هوش مصنوعی – نامه‌ای به نويسنده: کتاب داشتن يا بودن
شما به «رادیو کتابِ هوش مصنوعی» گوش می‌کنید
— نامه‌ای به نویسنده —
کتاب داشتن یا بودن؟ (To Have or To Be) نوشته اریک فروم (Erich Fromm).
آقای اریک فروم عزیز…
سال‌ها پیش شما پرسیدید: آیا زندگی انسان باید بر اساس داشتن شکل بگیرد یا بر اساس بودن؟
امروز، در قرن بیست‌ویکم، این پرسش شما بیش از هر زمان دیگری زنده است.
دنیا پر شده از تبلیغات، خریدهای بی‌پایان، رقابت برای پول بیشتر، خانه بزرگ‌تر، و مقام بالاتر. انگار خوشبختی را در “داشتن” جستجو می‌کنیم. اما حقیقت این است که هرچه بیشتر می‌گیریم، عطش‌مان بیشتر می‌شود و آرامش‌مان کمتر.
کتاب شما، داشتن یا بودن؟، برای من مثل صدایی آرام بود که می‌گفت: «زندگی فقط جمع کردن چیزها نیست. زندگی یعنی تجربه کردن، یعنی رشد کردن، یعنی دوست داشتن.»
شما نوشتید که در حالت «داشتن»، ما حتی به آدم‌ها هم مثل دارایی نگاه می‌کنیم. می‌خواهیم کسی را “مال خودمان” بدانیم. اما در حالت «بودن»، عشق یعنی بخشیدن، یعنی حضور داشتن در کنار دیگری، بدون مالکیت.
وقتی نوشته‌های شما را می‌خواندم، به اطرافم نگاه کردم: شبکه‌های اجتماعی پر از نمایش دارایی‌هاست؛ مردم مدام خودشان را با هم مقایسه می‌کنند و نگران این هستند که “کمتر” از بقیه داشته باشند. و درست همان‌طور که شما پیش‌بینی کرده بودید، نتیجه‌اش اضطراب، تنهایی و پوچی است.
اما شما راه دیگری نشان دادید. راهی که ساده است، اما عمیق:
- اینکه با آگاهی در لحظه زندگی کنیم،
- ساده‌تر مصرف کنیم،
- بیشتر با دیگران ارتباط بگیریم،
- و به جای جمع کردن چیزها، روی رشد درونی و معنا تمرکز کنیم.
آقای فروم عزیز… امروز دنیا با بحران‌های بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند: نابودی محیط زیست، جنگ‌ها، تنهایی انسان‌ها. همه‌ی این‌ها به شکلی با همان “ذهنیت داشتن” گره خورده است. و یادآوری شما حیاتی‌تر از همیشه است: اگر می‌خواهیم نجات پیدا کنیم، باید یاد بگیریم بیشتر “بودن” را انتخاب کنیم و کمتر “داشتن” را.
نامه‌ام را با این جمله‌ی شما به پایان می‌برم: «آینده‌ی بشر، بستگی به این دارد که بتواند از راهِ داشتن، به راهِ بودن گذر کند.»
این جمله، امروز برای من نه فقط یک نظریه، بلکه یک نقشه‌ی راه است.
با احترام، از طرف کسی که هنوز در تلاش است بیشتر “باشد” تا “داشته باشد.”
