افزایش علاقه به محافظت از محیطزیست، بسیاری از کتابخوانان را به فکر اثرات زیستمحیطی مطالعه دیجیتال و چاپی واداشته است. در همین راستا، کارشناسان مختلفی به بررسی مزایا و معایب کتابهای چاپی و دیجیتال از منظر پایداری محیط زیستی پرداختهاند. گزارشهای اخیر نشان میدهند که هر دو شکل مطالعه چالشهای زیستمحیطی مخصوص به خود را دارند و انتخاب میان آنها به عادتهای مطالعهای افراد و تعداد کتابهایی که به صورت سالانه میخوانند، بستگی دارد.
در زمینه چاپ و تولید کتاب، بسیاری از منابع انرژی برای تولید کاغذ، جوهر و چاپ مصرف میشود. در همین حال، صنعت چاپ از چوب برای تولید کاغذ استفاده میکند، که اغلب با قطع درختان و تولید گازهای گلخانهای همراه است. از طرفی، تکنولوژیهای جدید مانند چاپ بر اساس تقاضا و استفاده از جوهرهای بدون ترکیبات آلی فرار، به کاهش آلودگیهای این فرآیند کمک کردهاند. در کنار اینها، بسیاری از ناشران بزرگ نیز از کاغذهای با تأییدیههای زیستمحیطی استفاده میکنند که از جنگلهای پایدار تهیه میشوند، هرچند این اقدامات هنوز به کاهش کامل اثرات محیطی منجر نشده است.
اما استفاده از کتابخوانهای دیجیتال نیز بدون آسیب زیستمحیطی نیست. تولید یک کتابخوان الکترونیک (همچون کیندل یا آیپد) به میزان بالایی از مواد معدنی و منابع انرژی نیاز دارد. استخراج و پردازش موادی مانند لیتیوم و مس برای باتریها و مدارها منجر به آلودگیهای زیستمحیطی و حتی بهرهکشی از منابع محدود طبیعی میشود. بر اساس برخی محاسبات، برای اینکه استفاده از یک کتابخوان دیجیتال به لحاظ زیستمحیطی به صرفهتر از کتابهای چاپی باشد، فرد باید دستکم ۶۰ کتاب در سال مطالعه کند. این مسأله باعث میشود برای اکثر خوانندگان معمولی، هنوز کتابهای چاپی گزینه مناسبی باشند.
همچنین برخی توصیهها برای کاهش اثرات زیستمحیطی مطالعه شامل استفاده از کتابخانهها و کتابهای دست دوم، و نیز مشارکت در ابتکارات محیط زیستی ناشران و کتابفروشان میشود. بسیاری از کتابخانهها اکنون امکان امانت کتابهای الکترونیک را نیز فراهم کردهاند که به کاهش آلودگیهای تولید و حمل و نقل کمک میکند.
این افزایش آگاهی در مورد اثرات زیستمحیطی مطالعه به تغییر رفتارهای خوانندگان کمک کرده و همچنین ناشران را به سمت انتخابهای پایدارتری سوق میدهد. با این حال، انتخاب بین کتابهای چاپی و دیجیتال همچنان به سلیقه و عادتهای مطالعه فردی وابسته است و به نظر میرسد این تنوع به حفظ تعادل محیط زیستی کمک کند.